Powinniśmy doskonale zdawać sobie sprawę z tego , że nieodzownym warunkiem pełnego rozwoju i uzyskania odpowiedniej siły rodziny pszczelej jest duży zapas pokarmu węglowodanowego (miodu) oraz białkowego (pierzga). Białka pyłków kwiatowych są jednym z najważniejszych związków pokarmowych, a których organizm pszczoły , jak również zresztą i innych zwierząt, nie jest w stanie syntetyzować. Rozłożone, w przewodzie pokarmowym, do najprostszych elementów – aminokwasów- stanowią niezbędny surowiec do budowy białek własnego organizmu. Pyłki roślinne poza aminokwasami są bogate w witaminy, enzymy oraz substancje hormonalne i sole mineralne.

Pierzga to pyłek kwiatowy zmieszany z miodem i wydzieliną gruczołów ślinowych pszczoły. Zebrany, w postaci obnóży, zostaje dokładnie ubity w komórkach plastra i pokryty z wierzchu warstewką miodu, w celu zabezpieczenia go przed dostępem powietrza. W temperaturze gniazda i beztlenowych warunkach poddany jest fermentacji pod wpływem bakterii kwasu mlekowego. To go konserwuje i czyni łatwostrawnym. W ten sposób powstaje bardzo pożywna kiszonka białkowa. Ma ona olbrzymie znaczenie jako główny pokarm budulcowy dla pszczół dorosłych, jednak przede wszystkim niezbędny dla czerwiu. Pierzgę w stosunku do pyłku kwiatowego, zbieranego przez pszczoły, można porównać do zasklepionego dojrzałego miodu w stosunku do nektaru. Zarówno pyłek jak i nektar są tylko surowcami poddawanymi przez pszczoły wielu skomplikowanym zabiegom przetwórczym aby mogły stać się pełnowartościowymi produktami. Pod wpływem enzymów ze śliny pszczoły oraz bakterii kwasu mlekowego zachodzą przemiany chemiczne zawartych w pyłku węglowodanów, białek i tłuszczów. W pierzdze jest duża zawartość kwasu mlekowego – ponad 3 % oraz witaminy K. zawiera o0na więcej peptydów i wolnych aminokwasów aniżeli pyłek. Jej białko jest bardziej aktywne biologicznie i znacznie łatwiej przyswajalne. Ten zakonserwowany pokarm białkowy pszczół ma dużą ilość witamin, składników mineralnych i substancji biotycznych, a wysoka zawartość węglowodanów i kwasu mlekowego znacznie nie pozwala na rozwój pleśni i bakterii gnilnych.

Pierzga stanowi decydujący czynnik w rozwoju rodziny pszczelej przede wszystkim w okresie wczesnowiosennym oraz w sierpniu. Brak pyłku w okolicy pasieki stwarza bardzo niekorzystne warunki dla rodzin pszczelich. Niedobór pierzgi powoduje zmniejszenie odporności pszczół na choroby. Od niej zależy rozwój i długość życia pszczół oraz ichy zdolność do pracy. Ma ona o wiele korzystniejsze oddziaływanie na organizm pszczół niż pyłek; stanowiąc mieszaninę pyłków z różnych roślin. Na większy dopływ pyłku możemy liczyć w czasie kwitnienia mniszka lekarskiego, rzepaku, nawłoci czy wrzosu. Większość pyłku pszczoły składają w plastrach przylegających bezpośrednio do czerwiu oraz w plastrach zamykających właściwe gniazdo – rodnię.

Pozyskiwać pierzgę możemy zarówno na potrzeby rodzin pszczelich jak i w celu spożywania jej przez ludzi. Na terenach bogatych w pożytki pyłkowe pozyskanie 3 – 4 plastrów z pierzgą nie przedstawia większych trudności. Do pozyskiwania pierzgi powinniśmy używać plastrów jasnych. Takie plastry wstawiamy do gniazda jako ostatnie lub jako pierwsze za kratą odgrodową. Pozyskane plastry z pierzgą, po odpowiednim zabezpieczeniu, możemy przechowywać przez dłuższy czas. Duże ilości pierzgi powinniśmy pozyskiwać w okresach występowania szczególnie obfitych pożytków pyłkowych (mniszek, rzepak, nawłoć, wrzos). W czasie kwitnienia tych roślin pozyskiwanie plastrów z pierzgą odbywa się bez uszczerbku dla zaopatrzenia rodziny pszczelej w pokarm pyłkowy nawet w okresie wzmożonego czerwienia. Pierzgę powinniśmy pozyskiwać też z plastrów , które przeznaczamy do przetopienia. Jako narzędzia, w tym celu, możemy używać odsklepiacza widelcowego z odpowiednio wygiętymi kolcami w odległości 15 mm od końca lub zwykłego widelca. Górne części komórek plastra ścinamy ostrym nożem do powierzchni pierzgi, którą zdrapujemy aż do węzy pociągając widelcem z góry na dół. Następnie powtarzamy ten zabieg po odwróceniu plastra na drugą stronę. Uzyskaną pierzgę wraz z pokruszonymi resztkami komórek plastra zwilżamy płynnym miodem. Na 1 kg pierzgi dajemy 25 – 30 dag płynnego miodu i mielemy w maszynce do mięsa. Uzyskaną mieszaninę ponownie rozrzedzamy miodem tak by zawierała 20 – 25 % pierzgi. Potem dokładnie ją rozcieramy aż do uzyskania jednolitej, półpłynnej masy i wlewamy do dość wysokiego naczynia w celu sklarowania. Po około 2 tygodniach wszystkie lekkie części (resztki komórek plastra) wypływają na powierzchnię. Zbieramy je i dajemy pszczołom do osuszenia. Po dokładnym wybraniu resztek pierzgi i miodu pozostałość dajemy do topiarki słonecznej. Mieszaninę (pierzga + miód) rozlewamy do 0,5 litrowych słoików i po hermetycznym zamknięciu przechowujemy w chłodnym miejscu. Z jednego plastra możemy pozyskać ponad 1,5 kg pierzgi. Możemy też pozyskiwać pierzgę z wykrawanych części plastrów zawierających ten produkt. Po oddzieleniu jej od węzy , przez zrywanie nad miską, przenosimy do emaliowanego naczynia i po dodaniu niewielkiej ilości płynnego miodu ubijamy i zalewamy jej powierzchnię miodem. Tak przygotowaną używamy do podkarmiania rodzin pszczelich wczesną wiosną. Pozwoli to nam dobrze przygotować rodziny do wykorzystania wczesnych pożytków jak też w czasie wychowu matek.

Jeśli mamy zamiar wykorzystać pierzgę jako białkowo-witaminową odżywkę z zawartością soli mineralnych i innych cennych składników, musimy ją poddać odpowiedniemu przygotowaniu do spożycia. Mieszankę pierzgowo-miodową robimy w stosunku 1:4, na 20 dag pierzgi dajemy 80 dag miodu. Przy pomocy okrągłej , krótkiej pałki z twardego drewna, rozcieramy pierzgę w glinianej donicy (makutrze). Po dodaniu odpowiedniej ilości płynnego miodu ponawiamy proces rozcierania aż do uzyskania gęstej, jedno0litej masy. Następnie przecieramy ją drewnianą łopatką, przez gęste sito (najlepiej włosiane). Pozostałość z sita dajemy pszczołom. Uzyskaną mieszankę przekładamy do słoików 0,25-o,5 l i przetrzymujemy w pomieszczeniu o temperaturze zbliżonej do temperatury gniazda pszczelego. Po upływie kilkunastu godzin na powierzchni utworzy się kożuch grubości około 2 cm złożony z resztek komórek plastra. Następnie przenosimy słoik ido chłodniejszego pomieszczenia a po upływie kilku dni usuwamy kożuch, który dajemy pszczołom. Pozostaje czysta mieszanka. Możemy ją używać rano na czczo i wieczorem przed snem, po łyżeczce, popijając mlekiem lub herbatą. Dzieciom dajemy dawkę zmniejszoną o połowę.

Bogdan Piekarz

Zapraszamy na forum dyskusyjne pszczelarzy: http://kolo-pszczelarzy.iq24.pl/